کد درس: 2010102
هدف کلی: آشنایی با عصر ظهور اسلام
عنوان جزئی: داستان‌هایی از تمدن‌های عصر بعثت، روم
مدت زمان: 60 دقیقه
ثبت گزارش

وجه بیان (ضرورت طرح بحث):
برای اینکه اسلام را بشناسیم و ارزش نهضتی که پیامبر اسلام (ص) بنیان‌گذار آن بود را به دست آوریم، لازم است ولو در حد اجمال با اوضاع دو محیط آشنا شویم:
1. محیطی که اسلام در آنجا پیدا شد و رشد و نمو کرد.
2. محیط بیرون از جهان اسلام
در این طرح درس سعی شده تا در حد نیاز به تمدن "روم" در زمان ظهور اسلام پرداخته شود.

هدف شناختی (هدفی که ناظر به ارتقای سطح دانش فراگیر است):
- خلاصه‌ای از روند ظهور، میزان گسترش و افول تمدن روم شرقی را به‌صورت کلی می‌فهمد.
- داستان‌هایی از سنت‌ها، رفتارها، وضعیت فرهنگی و سطح زندگی مردم تمدن روم، به‌ویژه تناسب این تمدن با علم و دانش در زمان ظهور اسلام را می‌داند.

هدف عاطفی (هدفی که ناظر به افزایش گرایش فراگیر نسبت به موضوع بحث باشد):
- علاقه‌ وی به پیامبر (ص) به خاطر زحمات زیاد ایشان برای رساندن دین با همه مشکلات زمانه خویش به ما، بیشتر می‌شود.
- علاقه‌اش به اسلام به سبب ظلم‌ستیزی، علم‌دوستی و عدالت‌طلبی این دین، بیشتر می‌شود.

هدف رفتاری (هدفی که باعث شکل‌گیری، تغییر و تثبیت رفتار در فراگیر می‌شود):
- مطالعه تاریخی در خصوص تمدن‌های باشکوه دوران ظهور اسلام را جزئی از برنامه‌های خود قرار می‌دهد.

جملات کلیدی (جملاتی که انتظار داریم فراگیر پس از جلسه در ذهنش بماند):
- عصر دین، رنسانس، عصر خرد، کلیسا دین منهای عقل و علم را تبلیغ می‌کرد.
- جامعه به دور از عدالت، سرشار از ظلم و اختلاف زیاد طبقاتی محکوم به نابودی است.

کلیدواژه (کلماتی که بتوان به‌وسیله آن در طرح درس، مباحث مرتبط و محتوای اینترنتی را جستجو کرد):
روم شرقی در عصر بعثت ▪ بیزانس ▪ جایگاه کلیسا در عصر بعثت
​​​​​​​
سؤالاتی که ارائه این عنوان به آن‌ها پاسخ می‌دهد:
​​​​​​​1. دوران قبل از ظهور اسلام در روم چگونه بوده است؟
2. چه آداب و سننی بر زندگی مردم در تمدن روم حاکم بود و این تمدن چه تناسبی با علم در زمان ظهور تمدن اسلام داشت؟

اهـــداف درس

ورود به بحث:
پرسش درباره سؤالات کلیدی طرح درس
خواندن داستان مهاجران حبشه (55) از کتاب داستان راستان
خواندن داستان‌های سفر، زیر یک سقف (پاراگراف اول، ص 36) و سنگ مقدس از کتاب یک آسمان سلام
​​​​​​​
زمان و مکان پیشنهادی:
مربیان عزیز می‌توانند زمان‌ها (اعیاد، وفیات و مناسبت‌های ملی) و مکان‌های خاصی (مانند حرم‌های ائمه و امامزادگان، گلزار شهدا و ...) را با توجه‌ به محتوای درس، غیر از فضای همیشگی جلسه در نظر بگیرند.
ایام مبعث حضرت رسول (ص)

روش های درس

​​منابـع پیشنهادی

توضیحات سودمنـد

لازم به ذکر است که می‌توان از موضوعاتی که در این بخش به‌صورت مختصر بیان شده‌اند، استفاده کرد. برای انجام این مهم می‌توان از منابع پیشنهادی در خصوص آن‌ها مطالعه کرد.
- ایران و روم 24 سال جنگ‌های فرسایشی داشتند که هر دو را به هرج‌ومرج و خستگی رسانده بود.
- داستان بیزانس (روم شرقی) غرق در تعصبات مسیحیت و افراط‌وتفریط تحریف‌شده (تمامی مذاهب را تعطیل و تنها یک مذهب را برقرار کرد. اعدام مانویان و یهودیان)
- نفوذ و سیطره کلیسا بر حاکمان و مراکز علمی و تعطیلی دیگر مراکز علمی و فلسفی (عدم اعتقاد کلیسا به علم تجربی و مقابله با رشد آن در مقابل وضعیت علم در تمدن اسلامی)
- تبعیضات دینی و قومی (داستان آبی پوشان و سبز پوشان)
- وضع سواد مردم
​​​​​- ظلم بی‌حدوحصر دولتمردان روم شرقی (بی‌عدالتی، اختلاف طبقاتی و...)
- روم واژگون‌بخت، در عین اینکه آن همه ستیزه‌های خارجی گریبانگیرش بود، سیل اختلافات داخلی که اکثر به رنگ مذهب جلوه می‌کرد، هر روز کشور را به لب پرتگاه نزدیک می‌ساخت. یهود که یک ملت شرور و دسیسه‌باز بودند، چون دیدند که فشار امپراطور مسیحی روم از حد گذشت، نقشه‌هایی برای برانداختن دولت روم کشیدند و یک بار هم شهر «انطاکیه» را تصرف نمودند و گوش و بینی و لب اسقف بزرگ شهر را بریدند. حکومت روم به منظور انتقام، پس از مدتی یهودیان «انطاکیه» را قتل‌عام کرد. این کشت و کشتار بی‌رحمانه، میان دو ملت یهود و نصاری در روم چند بار تکرار شد و گاهی موج کینه‌جویی به خارج از کشور نیز سرایت می‌کرد. مثلاً یهودیان، یک مرتبه هشتاد هزار مسیحی را از ایران خریدند و به منظور انتقام از مسیحیان، مانند گوسفند سر بریدند.

جدول تمدن‌های مقارن ظهور اسلام











​​​​​​​

جاهلیـترومایـــران
دارای حکومت نیست. از طریق دارالندوه (سران قبایل) اداره می شود.پادشاهی، هرقل (هراکلیوس)ساسانیان، خسروپرویز
قبیلــه ایاستبــدادیاستبــدادی
سرزمین حجازجنوب اروپا، بالکان، آناتولی، شمال سوریه، بخشی از بین‌النهرین، مصر و شمال آفریقاراق، قفقاز، بخارا، سمرقند، خوارزم و ...
روم شرقی وارث حکومت روم غربی استایران 11 قرن قبل از اسلام دارای حکومت است
دین حاکم: بت پرستیدین حاکم: مسیحیتدین حاکم: زرتشت