وجه بیان:
از یک منظر ادعیه را می‌توان به دو بخش تقسیم نمود: یکی ادعیه‌ای که مناجات هر فرد با خداست مانند دعای کمیل، خمسه عشر، مناجات شعبانیه و ... ؛ دیگر دعاهایی که ولایت و امامت در مضمون آنها مطرح است مانند دعای عهد، دعای الهی عظم البلاء ... .
اولیا و عرفا جایگاه دعای کمیل را در میان همه دعاها چون جایگاه انسان در میان همه موجودات می‌دانند، یعنی چنانکه انسان را اشرف خلایق به حساب می‌آورند، دعای کمیل را اشرف دعاها می‌شمارند و از آن تعبیر به انسان الادعیه می‌کنند.
این دعا با توجه به داشتن مضامین عالی و عاشقانه بین عابد و معبود و ثواب قرائتی که برای آن ذکر شده است مورد توجه علما و بزرگان قرار گرفته تا جایی که علامه مجلسی دعای کمیل را بهترینِ دعاها دانسته است و همچنین امام خمینی درباره این دعای ارزشمند می‌فرماید: دعای کمیل یک دعای عجیبی است، بسیار عجیب؛ بعض فقرات دعای کمیل از بشر عادی نمی‌تواند صادر بشود.
هدف شناختی:
با دعای کمیل و ثواب قرائت آن آشنا می‌شود.
با قرائت دعای کمیل محبوب حقیقی خود را که خداوند است، خواهد شناخت.
با جناب کمیل آشنایی پیدا می‌کند.
با فرازهای خاصی از دعای کمیل به‌طور کامل آشنایی پیدا می‌کند
هدف عاطفی:
به محتوای دعای کمیل و قرائت آن علاقه‌مند می‌شود.
با قرائت دعای کمیل، سعی در ایجاد رابطه‌ای بهتر از گذشته بین خود و خداوند می‌کند.
هدف رفتاری:
سعی می‌کند که به‌صورت مستمر و مداوم، حداقل دعای کمیل را هر شب جمعه قرائت کند.
خود را همواره در محضر خداوند می‌بیند.
جملات کلیدی:
فرازی از دعای کمیل: «لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ سُبْحانَکَ وَ بِحَمْدِکَ ظَلَمْتُ نَفْسی وَ تَجَرَّأتُ بِجَهْلی وَ سَکَنْتُ اِلی قَدیمِ ذِکْرِکَ لی وَ مَنِّکَ عَلَیَّ؛ به خود ستم کردم و از روی نادانی جرئت نمودم و به یاد دیرینه‌ات از من و بخششت بر من به آرامش نشستم».
فرازی از دعای کمیل: «اِلهی وَرَبّی مَنْ لی غَیْرُکَ اَسْئَلُهُ کَشْفَ ضُرّی وَالنَّظَرَ فی اَمْری؛ خدایا! پروردگارا! جز تو که را دارم؟ تا برطرف شدن ناراحتی و نظر لطف در کارم را از او درخواست کنم».
فرازی از دعای کمیل: «یا رَبِّ یا رَبِّ یا رَبِّ قَوِّ عَلی خِدْمَتِکَ جَوارِحی وَاشْدُدْ عَلَی الْعَزیمَۀِ جَوانِحی وَ هَبْ لِیَ الْجِدَّ فی خَشْیَتِکَ وَالدَّوامَ فِی الاْتِّصالِ بِخِدْمَتِکَ حَتّی اَسْرَحَ اِلَیْکَ فی مَیادینِ السّابِقینَ؛ ای پروردگارم! ای پروردگارم!رای پروردگارم! اعضایم را در راه خدمتت نیرو بخش و دلم را بر عزم و همّت محکم کن و کوشش در راستای پروایت و دوام در پیوستن به خدمتت را به من ارزانی دار تا به سویت برانم در میدان‌های پیشتازان».
کلیدواژه:
دعای کمیل ▪ شرح دعای کمیل ▪ دعای کمیل در کلام بزرگان
سؤالاتی که ارائه این عنوان به آنها پاسخ می‌دهد
چه ثوابی برای قرائت دعای کمیل ذکر شده؟
محبوب حقیقی انسان کیست و راه شناخت آن کدام است؟
دعای کمیل از چه کسی نقل شده است؟
فرازهای خاصی از دعای کمیل و چرایی اهمیت آن را بگویید.
اهـــداف درس
ورود به بحث:
پرسش درباره سؤالات کلیدی طرح درس
خواندن داستان‌های در خانه ام‌سلمه (32) و جوان آشفته‌حال (54) از کتاب داستان راستان
زمان و مکان پیشنهادی:
مربیان عزیز می‌توانند زمان‌ها (اعیاد، وفیات و مناسبت‌های ملی) و مکان‌های خاصی (مانند حرم‌های ائمه و امامزادگان، گلزار شهدا و ...) را با توجه به محتوای درس، غیر از فضای همیشگی جلسه در نظر بگیرند.
ایام ماه شعبان
روش های درس
توضیحات سودمنـد
احادیث و روایات در این خصوص
سید بن طاووس در کتاب اقبال الاعمال بعد از اینکه کلام شیخ طوسی در مصباح المتهجد را می‌آورد، روایت دیگری را نقل می‌کند که کمیل بن زیاد می‌گوید: «روزی با مولای خود، امام علی (ع) در مسجد بصره نشسته بودم و جمعی از اصحاب حضرت هم حضور داشتند. از حضرت سؤال شد که معنای این آیه که خدا می‌فرماید: «فِیهَا یفْرَقُ کلُّ أَمْرٍ حَکیمٍ» (ذخان – 4) چیست؟ حضرت فرمودند: آن شب نیمه شعبان است. سوگند به کسی که جان علی در دست قدرت اوست هیچ بنده‌ای نیست جز اینکه تمام آنچه بر او از نیکی و بدی می‌گذرد، در شب نیمه شعبان برایش تقسیم می‌شود تا آخرسال او. هر بنده‌ای که آن شب را به عبادت احیا کند و دعای حضرت خضر را بخواند، دعای او مستجاب می‌شود.» کمیل می‌گوید: «وقتی که حضرت به منزل خود رفتند، وقت شب به خدمت آن بزرگوار رسیدم. حضرت فرمودند برای چه کاری آمدی؟ عرض کردم به طلب دعای خضر آمده‌ام. امیرالمؤمنین(ع) فرمود:ای کمیل، اگر این دعا را حفظ کردی هر شب جمعه یا در هر ماه و یا سالی یکبار و یا لااقل در تمام عمر یک مرتبه بخوان تا امور تو کفایت شود. خداوند تو را یاری می‌کند، روزی تو زیاد می‌شود و البته از مغفرت هم محروم نخواهی شد. ای کمیل، مدتی که تو با ما مصاحب هستی، موجب شده که تو را به چنین نعمت و کرامتی سرافراز گردانم. ای کمیل بنویس: اللهم انی اسئلک برحمتک...» (خواندن دعاى کمیل در شب نیمه شعبان و نیز شب جمعه، مستحب است.)( الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة، ص220)
فرازی از دعای کمیل: «فَبِعِزَّتِکَ یَا سَیِّدِی وَ مَوْلاَیَ أُقْسِمُ صَادِقاً لَئِنْ تَرَکْتَنِی نَاطِقاً لَأَضِجَّننَّ إِلَیْکَ بَیْنَ أَهْلِهَا ضَجِیجَ الْآمِلِینَ (الْآلِمِینَ) وَ لَأَصْرُخَنَّ إِلَیْکَ صُرَاخَ الْمُسْتَصْرِخِینَ وَ لَأَبْکِیَنَّ عَلَیْکَ بُکَاءَ الْفَاقِدِینَ وَ لَأُنَادِیَنَّکَ أَیْنَ کُنْتَ یَا وَلِیَّ الْمُؤْمِنِینَ یَاا غَایَۀَ آمَالِ الْعَارِفِینَ یَا غِیَاثَ الْمُسْتَغغِیثِینَ یَا حَبِیبَ قُلُوبِ الصَّادِقِینَ وَ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَفَهَبْنِی یَا إِلَهِی وَ سَیِّدِی وَ مَوْلاَیَ وَ رَبِّی صَبَرْتُ عَلَى عَذَابِکَ فَکَیْفَ أَصْبِرُ عَلَى فِرَاقِکَ وَ هَبْنِی صَبَرْتُ عَلَى حَرِّ نَارِکَ فَکَیْفَ أَصْبِرُ عَنِ النَّظَرِ إِلَى کَرَامَتِکَ أَمْ کَیْفَ أَسْکُنُ فِی النَّارِ وَ رَجَائِی عَفْوُکَ؛ پس به عزّتت اى آقا و مولایم سوگند صادقانه می‌خورم، اگر مرا در سخن گفتن آزاد بگذاری در میان اهل دوزخ به پیشگاهت سخت ناله سر دهم همانند ناله آرزومندان و به درگاهت بانگ بردارم، همچون بانگ آنان که خواهان دادرسى هستند و هر آینه به آستانت گریه کنم چونان که مبتلا به فقدان عزیزى می‌باشند و صدایت می‌زنم: کجایى اى سرپرست مؤمنان؟ آرى کجایى اى نهایت آرزوى عارفان؟ اى فریادرس خواهندگان فریادرس! اى محبوب دل‌های راستان! و اى معبود جهانیان!»
مرحوم کفعمی، در کتاب مصباح (ص 555) می‌نویسد: امیرالمؤمنین (ع)این دعا را در حال سجده قرائت می‌کردند.
جمله «أَ فَمَنْ کٰانَ مُؤْمِناً کَمَنْ کٰانَ فٰاسِقاً لٰا یَسْتَوُونَ» در دعاى کمیل، آیه 18 سوره سجده است که داراى سجده واجب مى‌باشد.
مرحوم آیت‌الله احمد مجتهدی تهرانی به خاطره استاد خویش درباره خواندن دعای کمیل اشاره می‌کرد و می‌فرمود: استاد ما حاج شیخ علی‌اکبر برهان فرمودند: یکی از اولیاء خدا هر شب دعای کمیل می‌خواند و گفته بود این حسرت بر دلم ماند که یک شب دعای کمیل را تا آخر بخوانم، (آن‌چنان حالی داشته که نمی‌توانسته دعا را ادامه دهد)، حال دوستان خدا چنین است. اگر می‌خواهی تو هم با خدا رفیق شوی، نماز شب بخوان(مجله شمیم یاس، ش33).
حدود سال‌های 61 و 62، زمانی که شهید بابایی فرمانده پایگاه اصفهان بود، یکی از پرسنل نقل می‌کند: در شب جمعه‌ای به‌طور اتفاقی به مسجد حسین‌آباد اصفهان رفتم. در تاریکی متوجه شدم صدایی که از بلندگو به گوش می‌آید خیلی آشناست. پس از پایان دعا که چراغ‌ها روشن شد، دیدم که حدسم درست بوده. کسی که دعای کمیل می‌خوانده سرهنگ بابایی است. خوشحال شدم و جلو رفتم. سلام کردم و گفتم: جناب سرهنگ! قبول باشد ان‌شاءالله. اطرافیان با شنیدن کلمه «سرهنگ»، به شهید بابایی نگاه کردند. بعد از احوالپرسی که باهم کردیم، از چهره او دریافتم که ناراحت است. وقتی علت را جویا شدم، پاسخ دادند: کاش واژه سرهنگ را نمی‌گفتی. فهمیدم که تا آن لحظه کسی از اهالی آن منطقه شهید بابایی را نمی‌شناخته و ایشان هر شب جمعه به عنوان شخص عادی به آن مسجد می‌رفته و دعای کمیل می‌خوانده است. پس از این ماجرا او دیگر در آن مسجد دعای کمیل نخواند: زیرا همیشه دوست داشت ناشناس بماند(برگرفتهشده از کتاب پرواز تا بینهایت).
موسسـه‌ی فرهنگی مهتدیــن فعالیــت‌های خــود را در راستـای ارتقای سطح فرهنــگ و تربیـــت جامعه به کار گرفتـه اســت.
شماره‌ی تمــاس: 02122440973
