وجه بیان:
در تعالیم ما دعا از جایگاه ویژهای برخوردار است. دعا اسلحه پیامبران و سپر بلای مؤمنان و حلقه ارتباط ایشان با معبودشان است. دعا اصل و درون تمام عبادات است. دعا فقط یک درخواست خشک و بیروح نیست بلکه باید گفت که دعا باطن عبادت است. چنانکه حضرت امام خمینی رحمه الله به نقل از استاد خود میفرمود: «دعا قرآن صاعد است» (صحیفه امام، ج21،ص209). اگر آشنایی و انس با دعا از دوره نوجوانی انجام نشود، انس با دعا در سنین بالاتر سختتر میشود. باید هم به خود و هم به فراگیران بیاموزیم که هدف از دعا «دعا و خواست حقیقی» و نه «قرائت و روخوانی برخی ادعیه» است. برگزاری مراسم دعا در پایان جلسه نیز شکل عملی این هدف را پیگیری میکند. حفظ ادعیه کوچک علیالخصوص دعاهای کوچک قرآنی و استفاده از آنها در قنوت نیز یکی از اهداف مهم در این سنین میباشد.
هدف شناختی:
با اهمیت دعا آشنا میشود.
چند دعای کوتاه و کوچک را میشناسد.
با برخی از مفاهیم دعاهای کوچک، مانند ربناهای قرآنی، دعای وحدت، دعای فرج آشنا میشود.
با داستانها و برخی مناجاتهای شهدا و بزرگان آشنا میشود
هدف عاطفی:
به دعا خواندن و دعا کردن علاقهمند میشود.
با قرائت ادعیه همواره سعی در ایجاد رابطهای بهتر بین خود و خدا میکند.
هدف رفتاری:
سعی میکند با خدای خود راز و نیاز کند.
در مراسمهای دعا شرکت میکند.
از ادعیه قرآنی در قنوت خود استفاده میکند.
برخی از ادعیه کوچک قرآنی را حفظ میکندد.
جملات کلیدی:
رسولالله (ص): «أفضل العبادۀ الدعاء؛ بهترین عبادت دعاست» (بحار الأنوار، ج ۹۳، ص ۳۰۲، ح ۳۹).
رسولالله (ص): «الدعاء مخّ العبادۀ؛ دعا مغز عبادت است» (بحار الأنوار، 93، 300، 37).
قرآن کریم: «و قال ربکم ادعونی استجب لکم؛ بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را» (غافر - 60) .
امام حسین (ع): «أَعجَزالنّاسٍ مَن عَجَزَ عَنِ الدُّعاء؛ عاجزترین مردم کسی است که نتواند دعا کند» (بحارالانوار، ج۹۳، ص ۲۹۴).
کلیدواژه:
دعا در کلام اهلبیت ▪ دعاهای کوچک ▪ دعاهای قرآنی ▪ ربناهای قرآن
سؤالاتی که ارائه این عنوان به آنها پاسخ میدهد
چند دعای کوتاه و کوچک را بگویید.
دعا چه اهمیتی دارد؟
برخی از مصادیق دعاهای کوچک را نام ببرید.
چه نسبتی بین شهدا و بزرگان و توجه و قرائت دعا وجود دارد؟
اهـــداف درس
ورود به بحث:
پرسش درباره سؤالات کلیدی طرح درس
خواندن داستان خواهش دعا (3) از کتاب داستان راستان
زمان و مکان پیشنهادی:
مربیان عزیز میتوانند زمانها (اعیاد، وفیات و مناسبتهای ملی) و مکانهای خاصی (مانند حرمهای ائمه و امامزادگان، گلزار شهدا و ...) را با توجه به محتوای درس، غیر از فضای همیشگی جلسه در نظر بگیرند.
ایام ماه رجب
روش های درس
توضیحات سودمنـد
احادیث و روایاتی در این خصوص
علامه طباطبائی رحمه الله در تفسیر شریف المیزان میفرماید: «هر عبادتی دعا است»؛ و با توجه به کلام نورانی خداوند که فرمود: «و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون»(ذاریات – 56) باید گفت: «دعا» هدف خلقت است»(توضیحات ذیل آیه 56 سوره ذاریات).
رسولالله (ص) به نقل از امام صادق (ع): « اَلدُّعَاءُ سِلاَحُ اَلْمُؤْمِنِ وَ عَمُودُ اَلدِّینِ وَ «نُورُ اَلسَّمٰاوٰاتِ وَ اَلْأَرْضِ ؛ دعاء سلاح مؤمن و ستون دین و نور آسمانها و زمین است» (الکافی ج۲ ص۴۶۸).
امام صادق (ص) : «عَلَیْکُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّکُمْ لَا تَقَرَّبُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَا تَتْرُکُوا صَغِیرَۀً لِصِغَرِهَا أَنْ تَدْعُوا بِهَا إِنَّ صَاحِبَ الصِّغَارِ هُوَ صَاحِبُ الْکِبَارِ؛ شما را سفارش مىکنم به دعا کردن، زیرا با هیچ چیز به مانند دعا به خدا نزدیک نمىشوید و دعا کردن براى هیچ امر کوچکى را به خاطر کوچک بودنش رها نکنید، زیرا حاجتهاى کوچک نیز به دست همان کسى است که حاجتهاى بزرگ به دست اوست» (الکافی، ج۲، ص۴۶۷).
رسولالله (ص): «مَن سَرَّهُ أن یَستَجیبَ اللّه لَهُ عِندَ الشَّدائِدِ وَالکَربِ فَلیُکثِرِ الدُّعاءَ فِى الرَّخاءِ؛ هر کس دوست دارد خداوند هنگام سختىها و گرفتارىها دعاى او را اجابت کند، در هنگام آسایش دعا بسیار کند» (بحار الأنوار، ج۹۰، ص۳۱۲).
رسولالله (ص): «لِیَسْأَلْ أَحَدُکُمْ رَبَّهُ حَاجَتَهُ، أَوْ حَوَائِجَهُ کُلَّهَا، حَتَّى یَسْأَلَهُ شِسْعَ نَعْلَهُ إِذَا انْقَطَعَ، وَحَتَّى یَسْأَلَهُ الْمِلْحَ قُلْتُ: رَوَاهُ التِّرْمِذِیُّ غَیْرَ قَوْلِهِ: وَحَتَّى یَسْأَلَهُ الْمِلْحَ؛ پس هر یک از شما حاجتش را از پروردگارش بخواهد؛ حتی نمک (غذایش را) و بند کفش پاره شدهاش را از او درخواست کند» (سنن الترمذی: ج 5 ص 349 ح 3624).
شهید چمران: « شکر میکنم که از پوچیها، ناپایداریها، خوشیها و قید و بندها آزادم کردی و مرا در طوفانهای خطرناک حوادث رها ننمودی و در غوغای حیات، در مبارزه با ظلم و کفر غرقم کردی. لذت مبارزه را به من چشاندی و مفهوم واقعی حیات را به من فهماندی. فهمیدم که سعادت حیات در خوشی و آرامش و آسایش نیست؛ بلکه در جنگ و درد و رنج و مصیبت و مبارزه با کفر و ظلم و بالاخره در شهادت است. خدایا تورا شکر میکنم که به من نعمت " توکل " و " رضا" عطا کردی و در سختترین طوفانها و خطرناکترین گردابها، آنچنان به من اطمینان و آرامش دادی که با سرنوشت و همه پستیها و بلندیهایش آشتی کردم و به آنچه تو بر من مقدر کردهای، رضا دادم. خدایا در مواقع خطر مرا تنها نگذاشتی، تو در کویر تنهایی، انیس شبهای تار من شدی؛ تو در ظلمت ناامیدی، دست مرا گرفتی و کمک کردی؛ که هیچ عقل و منطقی قادر به محاسبه و پیشبینی نبود؛ تو بر دلم الهام کردی و به رضا و توکل مرا مسلح نمودی و در میان ابرهای ابهام و در مسیری تاریک، مجهور و وحشتناک، هدایت کردی»(بینش و نیایش، ص73).
شهید چمران: «دنیا میدان بزرگ آزمایش است که هدف آن جز عشق چیزی نیست. در این دنیا همه چیز در اختیار بشر گذاشته شده؛ وسایل و ابزار کار فراوان است؛ عالیترین نمونههای صنعت، زیباترین مظاهر خلقت، از سنگریزهها تا ستارگان، از سنگدلان جنایتکار تا دلهای شکسته یتیمان، از نمونههای ظلم و جنایت تا فرشتگان حق و عدالت، همه چیز و همه چیز در این دنیای رنگارنگ خلق شده است؛ انسان را به این بازیچههای خلقت مشغول کردهاند. هر کسی به شأن خود به چیزی میپردازد؛ ولی کسانی یافت میشوند که سوزی در دل و شوری در سر دارند که به این بازیچه راضی نمیشوند این نمونههای زیبای خلقت را دوست دارند و میپرستند.»
امام حسین (ع) نزدیک غروب تاسوعا و پس از آنکه از طرف دشمن مهلت داده شد و یا پس از نماز مغرب در میان افراد بنیهاشم و یاران خویش قرار گرفته این خطابه را ایراد کردند: خدا را به بهترین وجه ستایش کرده و در شدائد و آسایش و رنج و رفاه مقابل نعمتهایش سپاسگزارم. خدایا! تو را میستایم که بر ما کرامت بخشیدی و قرآن را به ما آموختی و به دین و آیینمان آشنا ساختی و بر ما گوش (حقشنو) و چشم (حقبین) و قلب (روشن) عطا فرمودهای و از گروه مشرک و خدانشناس قرار ندادی (لهوف، ص۷۹).
قرآن کریم: «وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَۀَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ؛ و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزدیکم و دعاى دعاکننده را به هنگامى که مرا بخواند اجابت مىکنم پس [آنان] باید فرمان مرا گردن نهند و به من ایمان آورند باشد که راه یابند» (بقره - 186)
قرآن کریم: «قُلْ ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکُمْ فَقَدْ کَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَکُونُ لِزاماً؛ بگو: اگر پروردگار من شما را به طاعت خویش نخوانده بود به شما نمىپرداخت که شما تکذیب کردهاید و کیفرتان همراهتان خواهد بود.» (فرقان - 77)
قرآن کریم: «رَبَّنا امَنّا بِما اَنْزَلَتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبنا مَعَ الشّاهِدینَ؛ پروردگارا! ما به کتابی که فرستادی ایمان آورده و از رسول تو پیروی کردیم، نام ما را در صحیفه اهل یقین ثبت فرما.» (آل عمران - 53)
قرآن کریم: «رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ؛ بار الها! روزی که (میزان عدل و) حساب به پا میشود (تو در آن روز سخت) بر من و والدین من و همه مؤمنان (از کرم) ببخشا.» (ابراهیم - 41)
قرآن کریم: «رَبَّنا اتِنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً وَهَیَّیْ لَنا مِنْ اَمْرِنا رَشَدًا؛ پروردگارا! ما از جانب خود بر ما رحمتی فرست و برای رشد عقلی ما وسایل هدایت و ارشاد آماده فرما.» (کهف - 10)
قرآن کریم: «رَّبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَل لِّی مِن لَّدُنکَ سُلْطَانًا نَّصِیرًا؛ پروردگارا! مرا (در هر کار،) با صداقت وارد کن و با صداقت خارج ساز! و از سوى خود، حجتى یارىکننده برایم قرار ده!» (اسراء - 80)
قرآن کریم: «رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلاَهِ وَمِن ذُرِّیَّتِی؛ پروردگارا! مرا برپاکننده نماز قرار ده و از فرزندانم (نیز چنین فرما)» (ابراهیم - 40)
موسسـهی فرهنگی مهتدیــن فعالیــتهای خــود را در راستـای ارتقای سطح فرهنــگ و تربیـــت جامعه به کار گرفتـه اســت.
شمارهی تمــاس: 02122440973
