وجه بیان:
از دلایل تمرکز و نهی آیات و روایات در خصوص این رذیله اخلاقی می‌توان به تأثیرات مخرب و گاهی مشکلات بسیار بزرگ که به واسطه این عمل زشت به وجود می‌آید اشاره کرد. تأثیر تمسخر و استهزا هم در ذهن و روح مسخره‌شونده و هم مسخره‌کننده بسیار مورد توجه است و البته فراگیران در این دوره سنی به دلیل تمایل به نشان دادن خود به مربی و یا دیگران ممکن است شروع به مسخره کردن دیگر افراد بکنند. لذا بررسی این مطلب و ایجاد رفتارهای مبتنی بر احترام به دیگران در این دوره از چند جهت ضروری است.
هدف شناختی:
با روش‌های پیشگیرانه در مورد تمسخر آشنا می‌شود.
با مفهوم و مصادیق تمسخر آشنا و آثار سوء آن را می‌فهمد.
با آیات و روایات در این زمینه آشنا می‌شود
هدف عاطفی:
از مسخره کردن دیگران ناراحت می‌شود.
هدف رفتاری:
سعی می‌کند تا افراد دیگر را مورد تمسخر قرار ندهد
جملات کلیدی:
قرآن کریم: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَىٰ أَنْ یَکُونُوا خَیْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَىٰ أَنْ یَکُنَّ خَیْرًا مِنْهُنَّ؛ ای اهل ایمان، مؤمنان هرگز نباید قومی قوم دیگر را مسخره و استهزا کنند، شاید آن قوم که مسخره می‌کنند از خود آنان بهتر باشند؛ و نیز بین زنان با ایمان قومی دیگری را سخریّه نکنند که بسا آن قوم از خود آن زنان بهتر باشند» (حجرات - 11).
قرآن کریم: «وَیْلٌ لِکُلِّ هُمَزَۀٍ لُمَزَۀٍ؛ وای بر هر عیب‌جوی هرزه زبان.» (همزه - 1)
کلیدواژه:
تمسخر ▪ استهزاء
سؤالاتی که ارائه این عنوان به آنها پاسخ می‌دهد
از چه طرقی می‌توان از تمسخر جلوگیری کرد؟
مصادیق تمسخر چیست و چه آثار سوئی دارد؟
نگاه آیات و روایات به قضیه تمسخر چگونه است؟
اهـــداف درس
ورود به بحث:
پرسش درباره سؤالات کلیدی طرح درس
زمان و مکان پیشنهادی:
مربیان عزیز می‌توانند زمان‌ها (اعیاد، وفیات و مناسبت‌های ملی) و مکان‌های خاصی (مانند حرم‌های ائمه و امامزادگان، گلزار شهدا و ...) را با توجه به محتوای درس، غیر از فضای همیشگی جلسه در نظر بگیرند.
دوران ابتدای تشکیل جلسه
روش های درس
توضیحات سودمنـد
آیات، احادیث و روایاتی در این خصوص
قرآن کریم: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَومٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَن یَکُونُوا خَیْرًا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاء مِّن نِّسَاء عَسَى أَن یَکُنَّ خَیْرًا مِّنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنفُسَکُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمَانِ وَمَن لَّمْ یَتُبْ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ؛ اى کسانی که ایمان آوردهاید نباید گروهى از مردان شما گروه دیگر را استهزاء کنند، شاید آنها که مورد استهزاء واقع مىشوند بهتر از مسخره‌کنندگان باشند و همچنین زنان یکدیگر را مسخره نکنند، زیرا ممکن است زنان مسخره‌شده از آنها که مسخره مىکنند بهتر باشند و مبادا از یکدیگر عیب‌جویى کنید و زنهار از این‌که یکدیگر را با القاب زشت و ناپسند یاد کنید که پس از ایمان آوردن، نامى که نشان از فسق و فجور دارد بسیار زشت است و هر کس که از این رفتار توبه نکند ستمگر و ظالم است.» (حجرات - 11)
قرآن کریم: «فَرِحُوا بِما عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْمِ وَ حاقَ به هم ما کانُوا بِهِ یَسْتَهْزِؤُنَ؛ پس آنگاه که رسولانشان با معجزات و ادلّه روشن به سوی آنها آمدند آن مردم (نادان) به دانش و عقاید باطل خود شاد و مغرور شدند و وعده عذابی که مسخره می‌کردند همه را فرا گرفت.» (غافر - 83)
امام صادق (ع) : «لا یَطمَعَنَّ المُستَهزِئُ بالناسِ فی صِدقِ المَوَدَّۀِ؛ کسى که مردم را مسخره مى‌کند، نباید به دوستى خالصانه آنها چشم امید بندد» (بحار الأنوار، 75/144/9).
استاد قرائتی در خصوص خطرات تمسخر: تمسخر یک گناه کلیدی است و مادر چندین گناه دیگر همچون اختلاف‌افکنی هم هست. چون دو رفیق وقتی همدیگر را مسخره کنند، رفاقتشان از بین خواهد رفت و وحدتشان تبدیل به کینه می‌شود. فرد با مسخره کردن عیب دیگری را به مردم نشان می‌دهد. مسخره کردن فرد پشت سر دیگری در حقیقت غیبت او هم هست. قرآن در مورد افراد مسخره‌کننده می‌فرماید: «لَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ» (آل عمران - 178) چون چند رقم عذاب در قرآن است: «مهین، شدید، الیم». گاهی عذاب دردناک است، مثل این که کسی سوزن به بدن دیگری فرو می‌کند. گاهی عذاب شدید است، مثل سیلی زدن محکم که اگر چه درد کمی داشته باشد ولی صدای زیادی دارد و شدید است، ولی عذاب مهین مثل ریختن لجن و کثافت روی سر کسی که موجب توهین و جسارت می‌شود. پس فرق است بین این سه عذاب و عذاب فردی که دیگری را مسخره می‌کند مهین است و شاید دلیلش همین باشد که او در دنیا به دیگران توهین می‌کرده است.
قرآن کریم: «زُیِّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُواْ الْحَیَاۀُ الدُّنْیَا وَیَسْخَرُونَ مِنَ الَّذِینَ آمَنُواْ وَالَّذِینَ اتَّقَواْ فَوْقَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَۀِ وَاللّهُ یَرْزُقُ مَن یَشَاءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ؛ زندگى دنیا در چشم کافران آراسته شده است و مؤمنان را ریشخند مىکنند و [حال آن‌که] کسانى‌که تقواپیشه بوده‌اند در روز رستاخیز از آنان برترند و خدا به هر که بخواهد بىشمار روزى مىدهد». (بقره - 12)
موسسـه‌ی فرهنگی مهتدیــن فعالیــت‌های خــود را در راستـای ارتقای سطح فرهنــگ و تربیـــت جامعه به کار گرفتـه اســت.
شماره‌ی تمــاس: 02122440973
