کد درس: 2040202
(ص)هدف کلی: اهل‌بیت 
عنوان جزئی: چرایی عشق محبت به اهل‌بیت
مدت‌زمان: 30 دقیقه
ثبت گزارش

وجه بیان:
یکی از علت‌های دوستی و محبت، ذات محتاج انسانی و فطرت اوست. او برای آن دوست کسی می‌شود که یا خلأهایی از زندگی و حیات خود را پر کند و یا متأثر از فضایل اخلاقی و خوبی‌های محبوب باشد. به‌طور کل دوست داشتن درونی و فطری است.
محبت‌ها چند گونه‌اند؛ آن‌گونه از محبت که حالت حیوانی و جنسی خود را از دست می‌دهد و متعالی و معنوی می‌گردد، عشق و حب است که کشش انسان را به فضائل اخلاقی و خوبی‌ها می‌افزاید و اساساً محبت و عشقی است که اطاعت‌آور است.
گوهر والای انسانی، لیاقت گرایش محبت‌آمیز به مسائل دنیایی نباید داشته باشد. چراکه دنیاگرایی، کور و کر شدن از حقیقت را به دنبال دارد. محبوب لایق، آن است که ورای دنیا و مسائل فانی باشد و بتواند انسان را به کمال حقیقی برساند نه کمال و جمال دنیوی که بی‌ارزش و بی‌فایده برای آخرت است.
در قرآن و روایات، توصیه‌های متواتر و مؤکدی در باب دوست داشتن و محبت، مخصوصاً محبت و عشق به اهل‌بیت وجود دارد تا آنجا که برخی از روایات، دین را جز عشق و محبت نمی‌بینند.
محبت به اهل‌بیت تا آنجا باارزش است که خداوند در قرآن، محبت به اهل‌بیت را مزد رسالت رسول اکرم می‌داند و به آن توصیه می‌کند. چراکه عشق به اهل‌بیت، اطاعت از آنها را به دنبال می‌آورد و این اطاعت به‌تنهایی باعث اصلاح امور و هدایت جامعه خواهد شد.

هدف شناختی:
روایات و آیات مربوط به معنا و جایگاه حقیقی محبت به اهل‌بیت را می‌شناسد.
رسیدن به قرب الهی را بدون محبت و اطاعت اهل‌بیت غیرممکن می‌داند.
این اصل را در می‌یابد که محبت به اهل‌بیت در ادامه عشق به خداوند و دشمنی با دشمنان اهل‌بیت در ادامه دشمنی با دشمنان خداوند می‌باشد

هدف عاطفی:
در خود نسبت به محبت به اهل‌بیت احساس مسئولیت می‌کند.

هدف رفتاری:
در عزاداری‌ها و ولادت‌های اهل‌بیت حضور پیدا می‌کند.
به دنبال ویژگی‌های رفتاری اهل‌بیت جهت پیاده‌سازی آنها به‌عنوان محبوب در زندگی خود می‌رود و نسبت به آنها تشنگی پیدا می‌کند.
به دنبال محبت و عشق و همچنین اطاعت از اهل‌بیت در امتداد عشق و اطاعت از خداوند می‌رود.

جملات کلیدی:
قرآن کریم: «... قُل لا أَسئَلُکم عَلَیهِ أَجراً إِلاَّ المَوَدَّۀَ فِی القُربی‏...؛ این همان چیزی است که خداوند بندگانش را که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند به آن نوید می‌دهد! بگو: من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی‌کنم جز دوست‌داشتن نزدیکانم [= اهل‌بیتم‌]؛ و هر کس کار نیکی انجام دهد، بر نیکی‌اش می‌افزاییم؛ چراکه خداوند آمرزنده و سپاسگزار است» (شوری - 23) .
«هل الدین الا الحب؟؛ آیا دین، جز محبت و دوستی است؟»(کافی، ج ‏8، ص 80).
رسول اکرم (ص): «من مات علی حب آل محمد، مات شهدا؛ هرکس با محبت آل محمد از دنیا برود، شهید از دنیا رفته است»( بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار ج 23 ص233).

کلیدواژه:
 محبت به اهل‌بیت 

سؤالاتی که ارائه این عنوان به آن‌ها پاسخ می‌دهد:
​​​​​​​​​​​​​​1- عشق و محبت به اهل‌بیت (ع) چه معنا و جایگاهی دارد؟
2- رسیدن به قرب الهی از چه طریقی ممکن است؟
3- محبت به اهل‌بیت و دشمنی با دشمنان ایشان چه ارتباطی با عشق به خداوند و دشمنی با دشمنان خدا دارد؟

اهـــداف درس

ورود به بحث:
پرسش درباره سؤالات کلیدی طرح درس
خواندن داستان حتی برده‌فروش (120)، امتحان هوش (77) و خوابی یا بیدار (111) از کتاب داستان راستان

زمان و مکان پیشنهادی:
​​​​​​​مربیان عزیز می‌توانند زمان‌ها (اعیاد، وفیات و مناسبت‌های ملی) و مکان‌های خاصی (مانند حرم‌های ائمه و امامزادگان، گلزار شهدا و ...) را با توجه‌ به محتوای درس، غیر از فضای همیشگی جلسه در نظر بگیرند.
ایام ماه ذیالحجه

روش های درس

​​منابـع پیشنهادی

توضیحات سودمنـد

سلام آئین محبت و رحمت است و پیامبر اکرم (ص)رحمت الهی برای جهانیان؛ ازاین‌رو خداوند در قرآن کریم فرمان داده که به اهل‌بیت پیام‌آور و رحمت و امید محبت ورزید و آنان را دوست بدارید و این را اجر رسالت او قرار داده است؛ و بنا به روایات فراوانی که از شیعه و غیرشیعه نقل شده است منظور از قربی در این آیه شریفه منحصراً حضرت امیرالمؤمنین و صدیقه کبری و فرزندان پاک آن دو بزرگوارند. به عنوان مثال در تفسیر کنزالدقائق (ج 11 ص 500-515) ذیل این آیه احادیث متعددی آمده است و نیز مرحوم مجلسی در بحارالانوار (ج 23 باب 13 ص 228-253) احادیث شیعی و سنی را دراین‌باره نقل کرده است و در آیه 47 سوره سباء در پاسخ به اینکه محبت چه سودی دارد می‌فرماید: «قُلْ مَا سَأَلْتُکُم مِّنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَى اللَّهِ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ. هر اجر و پاداش از شما خواسته‌ام برای خود شماست اجر من تنها بر خداست.» 
بنابراین چون دوستی اهل‌بیت (ع) امر الهی و راهی به سوی اوست پس بسیار ارزشمند است و نباید به آن تنها از دیدگاه احساسی و عاطفی نگریست. در واقع این دوستی سرچشمه اعمال صالح و راه صحیح هدایت می‌باشد و آن‌قدر مهم است که مسلمانان در روز قیامت درباره آن بازخواست شوند. ثامن‌الحجج(ع) روایت فرموده‌اند که: «نخستین چیزی که در قیامت از بنده سؤال می‌شود دوستی ما اهل‌بیت (ع) است»(الدّر المنثور فى تفسیر المأثور، سیوطى، ج 5، ص 273).
همچنین امام صادق (ع) در پاسخ به این سؤال که منظور از کلمه نعیم در هشتمین آیه سوره تکاثر «ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ» چیست؟ فرمودند: «ما اهل بیت هستیم که خداوند به وسیله وجود ما به بندگانش نعمت داده، و به وسیله ما میان آنها بعد از اختلاف، الفت بخشیده، دل هاى آنان را به وسیله ما به هم پیوند داده، و برادر خود ساخته بعد از آن که دشمن یکدیگر بودند، و به وسیله ما آنها را به اسلام هدایت کرده... آرى، نعیم همان پیامبر(صلى الله علیه وآله) و خاندان او است»(مجمع البیان، ج 10، ص 535).
بی‌تردید مصداق بارز و کامل انسان، معصومین (ع) هستند که خود خداوند ایشان را برگزیده است. برای نمونه روایات فراوانی از خاصه و عامه رسیده است که در هر جای قرآن خطاب «یا ایها الذین آمنوا» آمده باشد حضرت امیرالمؤمنین(ع)  در رأس مخاطبان است.
چون محبت محبوبان خدا و رسول برای هر دوستدار خدا و رسول امر فطری است دوستی ورزیدن به آن بزرگواران که اسوه چنین صفاتی‌اند و هیچ‌کس را یارای سبقت نیست بر مبنای عقل فطری بایسته است؛ پس به‌جاست که همواره شکرگزار این نعمت والا و گران‌قدر باشیم نعمتی که صاحبش را به بهشت برین می‌رساند و از عذاب دوزخ رهایی می‌بخشد.
در بیان لزوم محبت اهل‌بیت (ع) از نظر عقلی باید گفت که فطرت بشر به‌گونه‌ای است که به سوی کمال و صفات نیک تمایل دارد و ویژگی‌هایی از قبیل علم،حلم، تقوا، کرم، سخاوت، رأَفت، مهربانی و ... و ما معمولاً کسی را که دارای چنین صفات حسنه‌ای است دوست داریم.
حال با توجه به اینکه برای ما مسلم است خاندان گرامی رسول اکرم(ص)والاترین و برترین کسانی‌اند که خداوند ایشان را در حد اعلای کمالات انسانی دارا فرموده و از تمامی صفات نیکو برخوردار داشته است، عقل سلیم حکم می‌کند چنین خوبانی را از صمیم قلب و با تمامی وجود باید دوست داشت.
آنان صفاتی چنین والا و نیکو دارند که آدمیان به درک حقیقت یکی از آن‌ها نیز قادر نیستند و داشتن یک خصلت از آن همه خصایل بی‌مانند کافی است که هر انسانی را به سوی دارنده‌ی آن کمال جذب ‌کند این را هر وجدان پاکی درمی‌یابد.
نکته ‌دیگر، لزوم محبت نسبت به فردی است که به آدمی احسان می‌کند؛ این نکته به قدری روشن است که نه‌تنها در انسان‌ها که در برخی حیوانات نیز قابل مشاهده است و هر که چنین نباشد به حکم وجدان و فطرت حتی از حیوانات نیز پست‌تر است؛ از طرف دیگر با عنایات به عطایا و نعمت‌هایی که به واسطه و از جانب آن نمونه‌های والای آفرینش، به تمامی بشر می‌رسد، عقل و وجدان حکم می‌کند که باید به چنین بزرگوارانی مهر ورزید.
دراین‌باره رسول مهربانی‌ها حضرت محمّد (ص)فرموده‌اند: «همانا پیشوایان پس از من دوازده نفرند پس هر که آنان را دوست دارد و از ایشان پیروی کند، رستگار شده و نجات یافته است و هر که از آنان عقب افتد، گمراه شده و به خواسته‌اش نرسیده است»(بحار ج 36 ص322).
البته لازم به ذکر است دوستدار حقیقی که به زبان، ادعای دوستی اهل‌بیت (ع) را دارد، باید بتواند در عمل این ادعا را ثابت کند یعنی بکوشد تا همانند محبوب خود شود و ویژگی‌های او را در خود پدید آورد و این دوستی و محبت، آثار و برکات فراوانی دارد از جمله آن که هر چه این محبت افزایش یابد، ایمان هم رو به فزونی می‌رود و اعمال انسان مورد قبول حق قرار گرفته و آثاری چون استجابت دعا و آمرزش گناهان را به همراه دارد.
فراموش نشود که اگر لوح پاک دل با مواد صحیح پر نشود، ناچار محبت‌های پوچ و بی‌ارزش در آن جای خواهد گرفت (مثل محبت به خانه، ماشین و ...) و گاهی نیز دل به محبت حرام کشیده می‌شود؛ پس تکلیف خود را در برابر دل، این کانون محبت فراموش نکنیم و آن را با نور ولایت محمد (ص) مملو سازیم به‌گونه‌ای که تا روز قیامت همچنان بر این پیمان وفادار بمانیم.
در پایان دعایی را که مولایمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به ما تعلیم فرموده‌اند و پس از زیارت آل‌یاسین خوانده می‌شود را زمزمه می‌کنیم و از خداوند می‌خواهیم که: «اللهم انی اسئلک إن تصلی علی محمد... و أن تملإ قلبی نورالیقین و صدری نورالایمان ...و لسانی نورالصدق ... و سمعی نورالحکمه و مودتی نورالموالاۀ لمحمّد و آله ...؛ خداوندا از درگاهت می‌خواهم تا بر رسول خاتم (ص)درود فرستی و قلبم را از نور یقین، و سینه‌ام را از نور ایمان، و زبانم را از نور راست‌گویی، ... و گوشم را از نور حکمت، و مهرورزی مرا با نور محبت پیامبر و خاندان او (ع) لبریز فرمایی....»
آیات و احادیثی در این زمینه
امام باقر(ع): «هل الدین الا الحب؟؛ آیا دین، جز محبت و دوستی است؟» (جاذبه و دافعه على (ع)، ص 101).
رسول‌اکرم(ص): «حُـبّ ٌ الشَّـیءِ یُعـمـی و یُـصِـمّ؛ علاقه شدید به چیزی آدمی را کور و کر می‌کند»(بحارالانوار، ج۷۴، ص۱۶۵).
امام باقر (ع): «الدین هو الحب والحب هو الدین؛ یکی از ویژگی‌ها و خصوصیّاتی که انسان دین‌دار را از دیگران متمایز می‌کند، حبّ و بغض است» (نورالثّقلین، ج 5، ص 285، ح 49)
امام صادق (ع) : «من اوثق عری الایمان ان تحب فی الله و تبغض فی الله و تعطی فی الله و تمنع فی الله؛ از محکم‌ترین دست‌آویزهای ایمان این است که براى خدا دوست بدارى و براى خدا دشمن بدارى و براى خدا عطا کنى و براى خدا دریغ دارى»(بحار الأنوار، ج 78، ص 245، ح 57)
قرآن کریم: «قُل ان کنتم تُحبّون اللهَ فاتّبعونی یُحببکمُ‏اللهُ و یغفِر لَکم ذُنوبکم و الله غَفور رَحیم؛ بگو: اگر خدا را دوست می‌دارید، از من پیروی کنید! تا خدا (نیز) شما را دوست بدارد؛ و گناهانتان را ببخشد؛ و خدا آمرزنده مهربان است.» (آل عمران - 31)
قرآن کریم: «وَالَّذِینَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِیمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ یحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَیهِمْ وَلَا یجِدُونَ فِی صُدُورِهِمْ حَاجَۀً مِمَّا أُوتُوا وَیؤْثِرُونَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ کانَ به هم خَصَاصَۀٌ وَمَنْ یوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِک هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ و برای کسانی است که در این سرا [= سرزمین مدینه‌] و در سرای ایمان پیش از مهاجران مسکن گزیدند و کسانی را که به سویشان هجرت کنند دوست می‌دارند و در دل خود نیازی به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمی‌کنند و آنها را بر خود مقدّم می‌دارند هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند؛ کسانی که از بخل و حرص نفس خویش باز داشته شده‌اند رستگارانند!» (حشر- 9)
قرآن کریم: «ذلِکَ الَّذی یُبَشِّرُ اللَّهُ عِبادَهُ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى‏ وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فیها حُسْناً إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ؛ این همان چیزی است که خداوند بندگانش را که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند به آن نوید می‌دهد! بگو: من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی‌کنم جز دوست‌داشتن نزدیکانم [= اهل‌بیتم‌]؛ و هر کس کار نیکی انجام دهد، بر نیکی‌اش می‌افزاییم؛ چراکه خداوند آمرزنده و سپاسگزار است.» (شوری - 23)